De rivier van slavernij

Het is al vaker gebeurd: midden in de nacht wordt ze dan wakker met een zinnetje in haar hoofd dat ze onmogelijk zelf kan hebben bedacht, want het ‘klinkt’ vaak als Oudnederlands en de betekenis is haar onduidelijk. Wat is hier aan de hand? Heeft ze last van haar onderbewuste? Zijn hier gidsen of engelen aan het werk? Of heeft ze last van haar eigen fantasie? Ze heeft zelf geen idee! En eigenlijk maakt het haar ook niets uit.

Het zinnetje waarmee ze gisternacht wakker werd was: ‘en velen zullen – heel gemakkelijk – de rivier van slavernij passeren’.

Ik moest er aan denken toen ik vanochtend in de krant een artikel las over een Nederlands bedrijf dat – bij wijze van experiment – een vierdaagse werkweek invoert (met behoud van salaris) met de bedoeling het personeel een betere werk-privé-balans te geven én de productiviteit op het werk te bevorderen. De directie vindt namelijk dat het personeel te weinig energie heeft, vrijwel zeker omdat bijna iedereen worstelt met een gebrek aan tijd: tijd om weer op te laden van werk en sociale verplichtingen. Voorwaarde is wél dat werknemers proberen die extra vrije dag te gebruiken om hun energieniveau weer op te krikken.

Ik weet dat wereldwijd geëxperimenteerd wordt met nieuwe vormen en tijden van werken. In Nieuw Zeeland bestaat een bedrijf dat iets degelijks al enkele jaren geleden heeft ingevoerd en pas geleden las ik over een wetsvoorstel in Finland om mensen vier dagen per week en maar zes uur per dag te laten werken.

Zelf vind ik dat er tegenwoordig inderdaad erg veel van werknemers wordt gevraagd, al was het maar omdat alles onbetaalbaar is geworden voor wie niet maximaal werkt (alleen al die druk werkt verlammend!). Tel daarbij op de uren die menigeen in de file staat op weg van huis naar werk en vice-versa en het feit dat de sociale druk om toch vooral aan allerlei standaarden te moeten voldoen wel erg hoog is. Voor ouders met kinderen ligt die druk vaak nóg hoger, en niet alleen voor de ouders. Ook niet ieder kind is gebaat bij een maximum aan opvang. Het valt niet mee om – naast het verzorgen en opvoeden van kinderen – ook nog eens een huishouding draaiende te houden. En dan zijn er nog die mensen die zó geconditioneerd zijn op please-gedrag, zichzelf wegcijferen en niet in staat zijn zichzelf te verdedigen tegenover mensen die dat wél kunnen, die daardoor nog eens extra in de problemen komen.

Gezien bovenstaande vind ik het woord ‘slavernij’ nog niet zo’n raar woord om in onze tijd te gebruiken. Een andere uitleg van het gedroomde zinnetje is natuurlijk de slavernij in lage-lonen-landen. Vrijwel alle spullen die wij kopen worden dáár gefabriceerd. En natuurlijk is er een reden voor dat die spullen hier toch relatief goedkoop zijn. Slavernij en uitbuiting bestáát in die landen en wij werken daaraan mee door middel van ons koopgedrag.

Tja, allemaal gedachtespinsels vanwege één gedroomd zinnetje! Nee, oplossingen heb ik ook niet, maar ik vind het wel de moeite waard om er eens dieper over na te denken.

Tekst: JM. Mangelsdorf - Bartelink